II-V-I in mineur toonsoorten

Blue Bossa, Autumn Leaves, Alone Together, Black Orpheus, Bernie’s Tune en tal van andere standards die vaak op sessies worden gespeeld zijn geschreven in mineur toonsoorten.  En de meest voorkomende akkoord progressie ( II-V-I ) kom je dus ook in mineur tegen.  En die is voor veel spelers in het begin iets lastiger dan de Majeur variant.  Bij een mineur II-V-I haal je je noten namelijk uit 3 verschillende ladders. Bij elk akkoord hoort een eigen toonladder. Het goede nieuws is dat die 3 ladders verwantschap hebben, dat maakt het wat makkelijker om te onthouden.

Het eerste voorbeeld leert je de juiste ladders te spelen op de akkoorden. (klik op de noten om ze wat groter in beeld te krijgen)

Als je voor je B examen de verschillende mineur varianten hebt geleerd komt dat nu goed van pas. In dit voorbeeld gebruik je op de eerste maat ( over het akkoord Emb5) de ladder van D mineur oorspronkelijk (Aeolisch), op de 2e maat ( over het A7 akkoord)  D  mineur harmonisch en op de 3e maat ( Dm) D mineur melodisch. In Jazz gebruiken we van die laatste ladder alleen de stijgende variant, je verandert de ladder in dalende lijn dus niet terug in D mineur oorspronkelijk.

Hoewel het spelen van de goede toonladders welicht niet de meest geinspireerde en originele lijn oplevert zal niemand je raar aankijken als je dit een keer speelt over de 2e 4 maten van Blue Bossa.  Maar je wilt het niet ieder rondje opnieuw spelen dus is het handig als je nog wat meer lijnen kunt spelen. Beschouw dit als een oefening om het geluid van een mineur II-V-I in je oren en in je vingers te krijgen.  Transponeer daarom de lijn naar de overige 11 toonsoorten. Je kunt daarvoor de 2e bladzijde van de PDF als hulpje  gebruiken.

Met name het half verminderde akkoord (en de bijbehorende ladder) wil nog wel eens problemen geven bij het improviseren.  We hebben al gezien dat je dus kunt denken aan de mineur oorspronkelijke ladder van de eerste trap. Een andere manier om makkelijker iets te verzinnen om te spelen over dit akkoord vind je door even goed te kijken naar de noten van de ladder in het voorbeeld; E-F-G-A-Bb-C-D-E.  Dat past ook prima op een C7  akkoord.  Het is de  C mixolydische ladder C-D-E-F-G-A-Bb-C, beginnend op E.  Alles wat goed klinkt op het C7 akkoord kun je dus ook spelen op het Em7b5 akkoord.  Je kunt dus in de eerste maat ook simpelweg “C7″ denken.  Dat is een stuk eenvoudiger dan ” Em7b5 is een akkoord met een kleine terts, een verlaagde kwint en een klein septiem”.  We gaan dit nog terugzien in een paar volgende voorbeelden.

Ook het tweede voorbeeld vinden we in het half verminderde akkoord dezelfde ladder van D mineur oorspronkelijk ( of C mixolydisch). We beginnen alleen eens een keertje  niet op de grondtoon van het Em7b5 akkoord maar op de terts ervan.  Bij de ladder op de tweede maat hebben we even een chromatische passeer toon nodig ( de Ab) om de akkoordtonen mooi op de tel te laten vallen.  In het laatste akkoord vinden we weer noten van de melodische mineur ladder. Let op de laatste noot, de 6 in D min.  In realbooks staat bijna altijd een mineur 7 akkoord geschreven maar in de praktijk wordt er vaak en mineur 6 akoord gespeeld.  Zeker als het een tonica akkoord is.  Luister naar het intro van de bas en piano in deze versie van “Autumn Leaves” Het loopje is letterlijk een gebroken mineur 6 akkoord.  Miles Davis kiest ook deze noot in zijn solo op dat klinkende Gm6 akkoord.  (op 4:36 als laatste herhalende noot en later nog een keer op de eerste tel van de maat in het 2e A’tje op 4:52)

 

 

In een solo van Cannonball Adderly is de blues nooit ver weg. En in een melancholisch mineur liedje is dat ook wel op zijn plaats. In het derde voorbeeldje vervangen we de melodiche mineurladder op het tonica akkoord door een blueslick.  Het triooltje op het tonica akkoord is een versiering.  Die kun je in de lastiger toonsoorten weg laten en vervangen door 2 achtste noten op de eerste tel, de blue note ( hier dus de Ab)  en als tweede achtste de terts van het akoord. Hier een F.

 

In de volgende twee lijnen gebruiken we niet de hele ladders maar zijn we wat spaarzamer met de noten.  Even geen stroom van achtste noten is ook wel eens verfrissend in je solo.  Er ontstaat wat meer ruimte. Die ruimte kun je ook gebruiken om de lengte en de plaatsing van de noten naar eigen smaak te veranderen.

 

In de volgende lijn is het half verminderde akkoord duidelijk gedacht vanuit C7. Dat werkt prima, we vinden nog steeds de 3 klank van EM7b5  terug op de tellen 2, 3 en 4.  Het lijntje op het vijfde trap akkoord springt naar een octaaf hoger op de noot Bes. Daardoor krijg de noot wat meer accent en breekt het de richting van de lijn.  De twee noten daarna zijn een cromatische benadering van de noot A;  een akkoordtoon in het Dmin6 akkoord.

 

 

Kijk in het volgende voorbeeld even naar het akkord op de 5e trap, het A7 akoord.  Zowel de eerste 3 noten als de laatste 3 noten horen bij het C#dim akkoord (C#-E-G-Bb).  Je kunt dus over de II – V – I in mineur ook de chromatisch oplopende akkoorden reeks  C7-C#dim-Dm6 denken en spelen.

 

in de laatste 2 voorbeelden zie je hoe in de praktijk vaak arpeggio’s (gebroken akkoorden)  en stukjes ladder worden gecombineerd.

Het bereik heb ik wat klein gehouden zodat alle lijnen te spelen zijn in alle toonsoorten zonder dat je hoeft te springen in het octaaf.  Het loont de moeite om ze stuk voor stuk te transponeren naar de overige 11 toonsoorten.  Leer ze uit je hoofd om wat vocabulaire paraat te hebben of maak gebruik van de ideeën achter deze lijnen om je eigen materiaal te maken. or

In de video kun je de lijnen horen. Ik heb soms wat nootjes toegevoegd ( aan het eind van een fragment)  die niet op papier staan.  Voel je vrij om dat ook te doen.

 

 

Ik heb deze keer geen backing track gebruikt omdat de lijnen super duidelijk de harmonie van de akkoorden weergeven.  Maar er zijn backingtracks te vinden op You Tube. Je kunt deze gebruiken, ze zijn er in elke toonsoort.

hier zijn de links naar de pdf’s voor Bb en Eb instrumenten.

iim7b5 – V7 – Im6 Tenor Saxophone

iim7b5 – V7 – Im6 Eb alto Saxophone

Nog een laatste tip:  Als je comfortabel genoeg bent met een lijn, oefen hem dan in dubbel tempo, dan kun je hem ook gebruiken in een “snelle” II -V  ( een II- V in een maat).

Succes met oefenen, voor een “live” les kun je contact opnemen (zie “contact” in het beginscherm)  Vond je deze les waardevol dan is een donatie meer dan welkom in deze lastige concertloze periode.  gebruik daar voor dit IBAN nr:

IBAN nr : NL53 ASNB 0707 1757 98 ten name van Trinus de Vries , Amsterdam.

Bij voorbaat dank.