Het gebruiken van de toevoegingen b9 en b13 over een dominant akkoord is niet meer weg te denken uit de Jazz. Het is zo gewoon geworden dat dit geluid je waarschijnlijk niet eens meer opvalt. Als je transcripties van solo’s bekijkt duurt het meestal niet lang voordat je een paar voorbeelden kunt spotten. Joel Frahm speelt deze toevoegingen in de eerste zin van zijn solo over “rythm changes” ( een schema gebaseerd op “I got Rythm” ) .
Schrik niet van het tempo… het gaat om het concept. Hier de noten van de eerste zin.
Het gaat om de derde ( volledige) maat :
Over A7 ( in dit geval gaat er een Em7 aan vooraf maar dat doet er nu niet toe) is de 2e noot (F) de b13 en de 6e noot (Bb) de b9. Het sprongetje tussen de Cis en de Bes is kenmerkend voor een Harmonische mineur toonladder; in dit geval D mineur harmonisch.
De harmonische mineur ladder van D blijkt dus precies de b9 en b13 over A7 te “vangen”.
Nog een ander praktijkvoorbeeld; uit een solo over de eerste 8 maten van Cole Porter’s “What is this thing called love”.
In de 2e maat worden noten van de G harmonische mineurladder over D7 gebruikt (oplossend naar G mineur in de volgende maat) en in maat 6 zien we de D harmonische ladder over A7, ditmaal oplossend naar D majeur.
Als vuistregel kun je dus onthouden: Over elk 5e trap akkoord kun je de harmonische mineur ladder gebruiken van het akkoord waar het naar toe op lost .
Dus over een G7 akkoord wat oplost naar C speel je C mineur harmonisch, over F7 naar Bb speel je Bb harmonisch etc. etc. Je betrekt dan de b9 en de b13 in je lijn over het dominant septiem akkoord. Instant bebop !
Wil je deze noten gebruiken in je spel dan is het dus handig om de harmonische mineur ladders te oefenen. Doe dat goed en grondig want in de praktijk heb je geen tijd om te bedenken welke harmonisch mineur ladder je over een dominant akkoord kunt spelen. Zeker niet in het tempo waarop die nootjes er bij Joel Frahm uitrollen. Het idee is dat je deze sound zodanig in je oren hebt dat je vingers spontaan naar de juiste kleppen gaan.
Maak jezelf bekend met de harmonische mineur ladder. Eerst in 1 toonsoort om de ladder goed te leren kennen en transponeer later alle oefeningen naar de overige tonnsoorten. Speel de ladder ook vanaf de 5e toon, dat is immers de grondtoon van het V7 akkoord waarover je de ladder wilt gaan gebruiken. Dit wordt ook wel aangeduid als de 5e modus van de harmonische mineur ladder.
zo dus:
Oefen altijd alle ladders eerst in gelijke achtsten, langzaam en legato ( onder de boog). Gebruik je metronoom om te checken hoe gelijkmatig en precies je speelt. Pas als dat lukt kun je geleidelijk het tempo opvoeren en eventueel articulaties toevoegen. Geef wat extra aandacht aan het extreem hoge – en lage register van je sax. Dat is altijd wat lastiger voor de vingers. Zo bijvoorbeeld :
Om dit concept in de praktijk ook echt te kunnen gebruiken is het op en neer spelen van de ladder niet voldoende als voorbereiding. Doe er een aantal oefeningen mee zoals het spelen van de ladder in intervallen. In dit voorbeeld tertsen :
Dezelfde oefening vanaf de 5e toon ( vijfde modus) :
En vergeet je hoge en lage register niet extra te oefenen :
Als je deze oefeningen gedaan hebt ben je aardig vertrouwd met het harmonisch mineur geluid. Dat is een goed moment om ze te vertalen naar andere toonsoorten. Uiteindelijk naar alle 12 maar hou het overzichtelijk voor jezelf en doe het vooral grondig. Neem de tijd en studeer bijvoorbeeld 3 toonsoorten per week. Binnen een maand ken je ze dan alle 12 goed. Voor een goede beheersing van de ladders zou je de basis oefeningen nog kunnen uitbreiden met het studeren in 3 klanken en septiem akkoorden. Zowel stijgend als dalend. Zo dus:
in achtste noten :
Beurtelings stijgend en dalend:
En dalend en stijgend:
doe dezelfde oefening ook in 8e noten i.p.v in triolen;
In septiem akkoorden stijgend en dalend;
en beurtelings stijgend , dalend en vice versa.
Als het je gelukt is om al deze oefeningen uit het hoofd te spelen ben je inmiddels vertrouwd met de sound van de harmonische ladder. Om de ladder te blijven koppelen aan het dominant 7 akkoord is de volgende oefening erg geschikt; je gaat door alle 12 toonsoorten in de volgorde van de kwartencirkel. Het akkoord stijgend, de ladder naar beneden.
en vice versa ; de ladder stijgend , het akkoord dalend.
Als je dit kunt heb je flink geoefend en is het tijd om wat toepassingen te bekijken. Vergeet ook vooral niet om veel te luisteren naar je favoriete saxofonisten ( en andere instrumentalisten ) en probeer deze sound te spotten in solo’s . Een tip: Hank Mobley gebruikte dit concept veel en vaak. Check hem uit op spotify , you tube of koop CD’s . Een geweldige saxofonist die altijd prachtige logische en melodieuze lijnen speelde.
Hieronder een paar lijnen die je in de praktijk zou kunnen toepassen. Eerst oplossend naar mineur, dan naar majeur. De omvang blijft bijna binnen een octaaf, dat maakt ze geschikt om in alle toonsoorten te oefenen.
De laatste lijn gebruikt niet de hele harmonische mineur ladder. de b13 ontbreekt , de b9 is aanwezig. Het doel is om het concept toe te passen. Voor een mooie melodische lijn hoef je niet per se de hele ladder te gebruiken.
Als je het handig vindt om al deze voorbeelden uit te printen ; klik hier
nog een laatste oefen tip: verwerk een van de lijnen uit het laatste voorbeeld in je solo over een blues of een standard die je speelt of oefent.
En nu je toch nog achter je beeldscherm zit; een donatie is natuurlijk enorm welkom; Het in de lucht houden van deze site kost geld en het maken van deze lessen kost veel tijd..
Een donatie kun je doen op het volgende IBAN nr :
NL53 ASNB 0707 1757 98
ten name van Trinus de Vries , Amsterdam.
succes, keep swinging.