De chromatische toonladder bevat alle 12 tonen van onze (westerse) muziek. Elke noot ligt een halve toon onder of boven de vorige noot.  Vanaf C ziet dat er zo uit op een notenbalk.

Chromatische passages kom je veel tegen in jazz composities en solo’s.  De eerste lijnen van  “Hot House” zijn bijna ( op 1 noot na ) helemaal chromatisch. Ook in de solo zit veel chromatiek.

 

Ook in de modernere klassieke muziek wordt veel chromatiek gebruikt. Het bekendste voorbeeld is wellicht “Flight of the Bumblebee”  van Rimsky Korsakov. Hier in supersnelle  versie met alleen saxofoons  van bas saxofoon tot sopraansax.

saxofoontechnisch is chromatiek ook erg interessant om te oefenen, je speelt immers alle noten/kleppen  op je sax.

We beginnen met een ladder over 1 octaaf in het midden register van je sax, van G tot G’

Speel deze oefening langzaam  ( kwartnoot = 60 op de metronoom)  , zonder tong aanzetten zodat je vingers bepalen wanneer de volgende noot klinkt.  Uit het hoofd.Kom je in een stuk een chromatische passage tegen die langzaam en subtiel gespeeld moet worden dan raad ik je aan om de zij- kleppen voor Bes, Cis en Fis te gebruiken.  Dat maakt de overgang naar de volgende noot net iets vloeiender.  Dus oefen deze chromatische ladder ook met deze alternatieve grepen. Ik laat het kleine verschil even horen in de video.

 

Voer daarna het tempo op, speel ook eens in triolen :

Je kunt dat patroon ook naar beneden spelen. Start steeds op een andere noot tot je het hele bereik van je instrument hebt gehad. Van de lage Bb tot de hoge F of Fis.

Precisie gaat voor snelheid; Kun je in het extreem hoge of lage bereik het tempo niet handhaven verlaag dan je tempo zodanig dat je de hele lijn in time kunt spelen.

 

Om onvolkomenheden in je techniek op te sporen en te verhelpen is het een goed idee om maar een klein stukje van een chromatische ladder te spelen. Bijvoorbeeld over de omvang  van een grote terts.

Geef ook de hulpgrepen wat aandacht. Uiteindelijk zul je kiezen voor de grepen die je op hoge snelheid het vloeiendst kunt spelen.  Start elke keer een halve toon hoger of lager tot je het hele bereik van je saxofoon hebt gehad. Let ook op klankkleur. In het volgende voorbeeld kies ik bijvoorbeeld het liefst voor de greep voor de hoge D maar dan zonder octaafklep. Het hele fragmentje heeft dan meer dezelfde klankkleur.

Gebruik je metronoom. Of speel met een drum track.  Hier zijn er 3 om mee te oefenen, oplopend in snelheid

tempo 110

tempo 150

tempo 190

 

Er zijn talloze manieren om chromatische licks of versieringen toe te passen in je spel.

Alleen maar  lukraak chromatisch spelen is als het afschieten van een schot hagel; bij al die chromatische noten zitten ongetwijfeld een paar rake noten die recht doen aan het akkoord waar je op dat moment in zit.  Maar dan mist je lijn elke richting en snapt niemand waar je heen wilt of wat je wilt zeggen. Hanteer het met mate.  En weet wat je doet. Je kunt bijvoorbeeld kiezen om uit te gaan van akkoordtonen als start/ eindnoot om wat meer harmonische duidelijkheid te scheppen.

In het onderstaande voorbeeld zijn de begin- en eind noot telkens een akkoord toon. In G speel je vanaf de terts, de groot septiem , de kwint en wederom de terts.

Dezelfde noten zou je ook over een D dominant septiem akkoord  ( D7,13) kunnen spelen, Je benadrukt dan de 13 , de terts, de grondtoon en nogmaals de toevoeging 13.

Of je kiest ervoor om juist de kleurnoten te benadrukken. Dezelfde noten hebben in C majeur7  weer een ander karakter. Je benadrukt de groot septiem, de #11 en de 9.

Luister hoe Charlie Parker een dergelijk figuurtje gebruikt in de standard  “Out of Nowhere’

(0:57 – 1:00  en later nog eens op 1:52 – 1:58).

 

 

Een veel gebruikte variant is ook om al die halve toonafstanden juist te combineren met hele toonafstanden zoals in dit voorbeeld :

Als je dezelfde noten in dezelfde volgorde speelt maar bijvoorbeeld na de tel  begint krijg je weer een ander effect.

En ook deze patronen kun je omdraaien ; nu stijgen in plaats van dalend:

Dit patroon lijkt op het patroon van de majeurtoonladder in tertsen  ( zie Toonladders studeren les 2 ) maar nu toegepast op de chromatische ladder.

Leer deze patronen door steeds op een andere noot te beginnen. Over het hele bereik van je saxofoon.

Luister vooral veel naar je favoriete saxofonisten en let op hoe zij chromatiek gebruiken in thema’s en solo’s.  Zoek eens een lijn uit direct vanaf een CD of You Tube waar je een chromatische passage leuk vindt klinken.

Succes en tot een volgende les.  Is er een specifiek onderwerp waar je graag een les over zou willen zien op deze site ? Laat het dan weten via de mail. Vond je deze les waardevol ? doe dan een donatie op  IBAN nr :

NL53 ASNB 0707 1757 98

ten name van Trinus de Vries , Amsterdam.